TRAI, Yapay Zeka Ekosisteminin 2025 Yol Haritasını Açıkladı

TRAI, 2025 Çalıştay Raporu’nun sonuçlarını yayımladı.

Türkiye Yapay Zeka İnisiyatifi (TRAI), sekizinci yılında gerçekleştirdiği çalıştayın çıktılarından oluşan kapsamlı 2025 Raporu’nu yayımladı. Raporda, sayısı 411’e ulaşan yerli yapay zekâ girişiminin Türkiye ekonomisine yıllık yaklaşık yüzde 1 katkı sunabileceği, yalnızca kamu hizmetlerinde ise 4 ila 5 milyar dolar arasında tasarruf potansiyeli taşıdığı vurgulandı.

Yapay zekânın Türkiye’de yalnızca teknoloji alanında değil, ekonomik kalkınma, kamu hizmetlerinde verimlilik ve istihdam politikalarında da stratejik bir rol üstlendiği belirtilen raporda; Agentic AI (Yapay Zeka Ajanları), etik yönetişim, reskilling süreçleri ve girişimcilik altyapısı gibi başlıklar ön plana çıktı.

TRAI Genel Müdürü Can Sinemli, çalıştay sonrası yaptığı değerlendirmede “Bugün elimizde ciddi bir potansiyel olsa da bu potansiyelin gerçeğe dönüşmesi için hem koordinasyon hem de uygulama kapasitesini güçlendirmemiz şart. Girişimlerden kamuya, akademiden yatırımcılara kadar herkesin aynı hedefe odaklandığı bir yapıya ihtiyaç var. Özellikle insan kaynağı gelişimi ve uygulamaya dönük projelerin artması, bu sürecin en kritik bileşenleri arasında yer alıyor. Ekosistemin büyümesi ancak birlikte üretim kültürünün benimsenmesiyle mümkün olabilir.” dedi.

Yapay Zekâ, Tasarruf ve Verimlilik İçin Anahtar
Raporda öne çıkan başlıklardan biri, kamu alanında yapay zekâ tabanlı çözümlerin sağladığı ekonomik faydalar oldu. e-Devlet ve e-Nabız gibi uygulamaların yapay zekâ ile yeniden tasarlanması durumunda; vergi, sağlık ve denetim gibi alanlarda milyarlarca dolarlık tasarrufun mümkün olduğu ifade edildi.

Yerli Girişimler İçin Küresel Vizyon Gerekiyor
Türkiye’de 411 aktif yapay zekâ girişiminin bulunduğu belirtilen çalışmada, bu girişimlerin potansiyel toplam değerlemesinin 2 ila 4 milyar dolar arasında olduğu belirtildi. Ancak ölçeklenme, yatırım erişimi ve yurt dışına açılım gibi alanlarda önemli yapısal zorluklar olduğu, bu nedenle kamu alım sistemlerinin güncellenmesi ve veriye erişimi düzenleyen modellerin acil ihtiyaç haline geldiği vurgulandı.

Agentic AI: İş Dünyasında Yeni Dönem
Raporda, yapay zekâ ajanları (Agentic AI) kavramı özel bir başlık altında ele alındı. İnsan müdahalesi olmadan karar verebilen ve uygulayabilen bu yeni nesil yazılım sistemlerinin, önümüzdeki üç yıl içinde iş dünyasında yaygınlaşarak karar alma süreçlerini kökten değiştireceği öngörüldü.

İş Gücü Dönüşüyor: Yeni Meslekler ve Yetenekler
Yapay zekâ, iş gücünü ortadan kaldırmak yerine dönüştürüyor. Analitik düşünme, yaratıcılık, problem çözme ve empati gibi insana özgü yeteneklerin öneminin arttığına dikkat çekilen çalışmada, Türkiye’nin bu dönüşüme hazırlanabilmesi için eğitim sisteminden sosyal güvenliğe kadar çok katmanlı bir planlamaya ihtiyaç duyduğu belirtildi.

Güvenli Yapay Zekâ İçin Etik ve Şeffaflık Şart
“Yapay zekâ güçlü olmak için önce güvenli olmalı” vurgusu yapılan raporda, etik tasarım ilkeleri, şeffaf yönetişim ve paydaş katılımı gibi kriterler ön plana çıkarıldı. Ulusal düzeyde bir etik çerçevenin oluşturulması, güven sorununun çözülmesi ve toplumun bu dönüşüme güven duyması için en temel adımlardan biri olarak önerildi.

Katılımcı Anketinden Öne Çıkanlar:

• Yapay zekâdan en büyük beklenti, açık ara “verimlilik artışı” oldu.

• Şirketlerin olgunluk seviyesi “işlevsel” düzeyde. Teknoloji artık deneme aşamasında değil, sonuç üreten bir noktada.

• En büyük endişe “dezenformasyon” ve “manipülasyon”. Teknik değil sosyal riskler öne çıkıyor.

• Üretken yapay zekâ araçları yoğun kullanılırken, Agentic AI teknolojileri hâlâ sınırlı ölçekte yaygın. Ancak bu alana dair beklenti yüksek.

TRAI’den Stratejik Uyarı: Etik Altyapı Geliştirilmeli
Sinemli, yapay zekânın yalnızca teknik değil, aynı zamanda sosyal ve hukuki bir dönüşüm içerdiğine dikkat çekerek, “Gelişen teknolojilerle birlikte yeni risk alanları da doğuyor. Bu nedenle etik ilkelere bağlı, güvenli ve şeffaf yapay zekâ sistemleri geliştirmek zorundayız. Toplumun bu dönüşüme duyduğu güveni sağlamak ve sürdürülebilirliği tesis edebilmek için veri hakları, hesap verebilirlik ve adil kullanım gibi başlıklarda net düzenlemelere ihtiyaç var. Mevcut politikaların güncellenmesi ve uygulamada daha kapsayıcı bir denetim mekanizması oluşturulması, Türkiye’nin uluslararası arenada daha güçlü bir yapay zekâ oyuncusu olmasını sağlayacaktır.” dedi.

Türkiye’nin yapay zekâ yolculuğunda geldiği nokta umut verici ancak dönüşümün sürdürülebilir hale gelebilmesi için politikadan altyapıya, insan kaynağından yatırım ortamına kadar bütüncül bir yaklaşım gerekiyor. TRAI’nin 2025 Raporu, yalnızca mevcut durumu değil, yakın geleceğin yol haritasını da veriye dayalı bir bakışla ortaya koyuyor. Agentic AI, kamu tasarrufu ve etik yönetişim gibi başlıklar ise bu yolculukta öncelikli adımları işaret ediyor.